Viêm tiền liệt tuyến: nguyên nhân và cách điều trị

Viêm tiền liệt tuyến (VTLT) là tình trạng mà đa số nam giới phải đối mặt trong cuộc đời. Căn bệnh không phức tạp nhưng vẫn tồn tại những nguy cơ và biến chứng nguy hiểm. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, các biến chứng liên quan và biện pháp điều trị sẽ giúp bạn xử lý tốt những vấn đề liên quan để đảm bảo tốt sức khỏe tuyến tiền liệt của mình.

Viêm tiền liệt tuyến: từ A tới Z

Viêm tuyến tiền liệt mãn tính có chữa được không?

Mẹo chữa phì đại tiền liệt tuyến

Viêm tuyến tiền liệt mãn tính có nguy hiểm không?

Phì đại tuyến tiền liệt có nên mổ không?

Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm tiền liệt tuyến. Tuyến tiền liệt, nằm trong hệ sinh dục của nam giới, là một tuyến phụ có kích thước nhỏ và duy nhất tồn tại ở nam giới. Vị trí của tuyến tiền liệt nằm gần cổ bàng quang, mà chính xác hơn, nó bao quanh đoạn nối giữa cổ bàng quang và niệu đạo.

Tuyến tiền liệt đóng một vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất tinh dịch ở nam giới, chiếm khoảng 30% tổng sản lượng tinh dịch được tạo ra trong cơ thể nam. Hơn nữa, nó cũng có nhiệm vụ cung cấp năng lượng cho tinh trùng để tham gia vào quá trình thụ tinh và kiểm soát chức năng tiểu tiện của nam giới.

VTLT có thể xét là một loại bệnh lý, cũng có thể là một trong số các triệu chứng thuộc về các bệnh lý như phì đại tiền liệt tuyến hay ung thư tiền liệt tuyến.

Bệnh lý thuộc về tuyến tiền liệt

Một số bệnh lý thuộc về tuyến tiền liệt có thể kể đến như:

Viêm tuyến tiền liệt

Là tình trạng viêm nhiễm tuyến tiền liệt do vi khuẩn, virus hoặc nấm. VTLT có thể do lây nhiễm qua quan hệ tình dục không an toàn. Ngoài ra virus cũng có thể truyền qua đường máu, đường bạch huyết hay từ các cơ quan khác. VTLT có 2 loại: cấp tính và mãn tính.

Phì đại tuyến tiền liệt

Phì đại tuyến tiền liệt (HPB), hay còn gọi là u xơ tiền liệt tuyến. Là tình trạng tuyến tiền liệt tăng sinh bất thường, chèn ép lên niệu đạo, gây ra các triệu chứng tiểu tiện khó khăn. Bệnh lý HPB thường gặp ở nam giới sau tuổi 50. Phì đại tuyến tiền liệt cần quan tâm nhiều đến chế độ ăn và tập luyện để kiểm soát kích thước trong giới hạn cho phép.

Ung thư tuyến tiền liệt

Là tình trạng các tế bào tuyến tiền liệt phát triển bất thường, mất kiểm soát và tạo thành khối u ác tính. Ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới. Tuy nhiên, ung thư tuyến tiền liệt có tỷ lệ sống cao dù đang ở giai đoạn tế bào ung thư phát triển. Ung thư tuyến tiền liệt thường được phát hiện thông qua xét nghiệm PSA, một loại protein sản xuất bởi tuyến tiền liệt.

Nguyên nhân gây ra viêm tuyến tiền liệt

Một số nguyên nhân gây ra VTLT bao gồm:

Nhiễm khuẩn

Một trong những nguyên nhân chính gây ra VTLT là nhiễm khuẩn. Xuất phát từ vi khuẩn có thể đến từ hai nguồn chính là niệu đạo và hậu môn. Khi vi khuẩn này xâm nhập vào tuyến tiền liệt, họ gây ra sự viêm nhiễm, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như đau bên dưới bụng, tiểu tiện đau rát, và sốc nhiệt.

Viêm nhiễm không khuẩn

Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp VTLT đều có liên quan đến nhiễm khuẩn. Viêm nhiễm không khuẩn là trường hợp không có sự hiện diện của vi khuẩn trong tuyến tiền liệt.

Các nguyên nhân của VTLT không khuẩn có thể khá đa dạng. Chúng bao gồm căng thẳng cơ thắt niệu đạo hoặc áp lực tiểu tăng gây trào ngược tuyến tiền liệt gây viêm. Điều này khiến cho việc chẩn đoán và điều trị trở nên phức tạp hơn.

Nó đòi hỏi quá trình tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân cụ thể của từng trường hợp.

Phát triển từ viêm tiền liệt tuyến cấp tính

Ngoài ra, một số trường hợp VTLT có thể xuất phát từ VTLT cấp tính (Acute Prostatitis), một loại viêm nhiễm mà triệu chứng xuất hiện đột ngột và mạnh mẽ. Nếu VTLT cấp tính không được điều trị hoặc điều trị không đủ, nó có thể tiếp tục phát triển thành VTLT mãn tính.

Các nguyên nhân bệnh lý khác

Các nguyên nhân khác cũng có thể góp phần vào việc gây ra VTLT. Căng thẳng, áp lực lên tuyến tiền liệt do phì đại gây ra làm sưng tuyến tiền liệt. Tình trạng viêm nhiễm của cơ quan lân cận cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của VTLT.

Triệu chứng viêm tuyến tiền liệt

Triệu chứng của VTLT có thể khác nhau tùy thuộc vào loại viêm và mức độ. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến thường liên quan đến sự kích thích của đường tiết niệu gây tắc nghẽn và đau. Sự kích thích biểu hiện qua việc tiểu nhiều lần và tiểu khó kiểm soát, tiểu rắt, tiểu buốt, đi tiểu nhiều ban đêm. Những cơn đau thường xảy ra ở đáy chậu nhưng cũng có thể ở đầu dương vật, đau lưng dưới, hoặc tinh hoàn. Một số ít trường hợp có thể đau khi xuất tinh.

Viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn cấp tính

Các triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh, khó chịu và đau cơ có thể xuất hiện.

Tuyến tiền liệt có thể mềm và sưng to và triệu chứng này sẽ lan toả cả tuyến. Hội chứng nhiễm trùng toàn thân xảy ra, nhịp tim nhanh, thở mạnh và thỉnh thoảng có hạ huyết áp.

Viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn mạn tính

Biểu hiện với các đợt nhiễm trùng tái phát có hoặc không có sự thoái triển hoàn toàn giữa các đợt. Triệu chứng cơ năng và triệu chứng thực thể có xu hướng nhẹ hơn VTLT cấp tính.

Sự khó chịu có thể gia tăng và gây trở ngại đến chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng kích thích đường tiểu hoặc tắc nghẽn cũng có thể xuất hiện.

Khi kiểm tra, tuyến tiền liệt có thể đau nhưng thường không bị nhão hoặc sưng lên. Trên lâm sàng, các thể có phản ứng viêm và không viêm của VTLT mạn tính tương tự nhau.

Viêm tuyến tiền liệt không triệu chứng

Thường không gây triệu chứng và được phát hiện tình cờ trong quá trình đánh giá các bệnh khác về tuyến tiền liệt khi có bạch cầu niệu.

Chẩn đoán viêm tuyến tiền liệt

Khi nghi ngờ về vVTLT, quá trình chẩn đoán thường bắt đầu bằng các xét nghiệm và thăm khám lâm sàng. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng để xác định VTLT và loại bỏ các nguyên nhân khác:

Xét nghiệm nước tiểu

Mẫu nước tiểu có thể được thu thập để kiểm tra mật độ vi khuẩn hoặc tế bào bạch cầu. Tuyến tiền liệt một phần nằm ở phần dưới của niệu đạo. Do đó, vi khuẩn có thể xâm nhập vào tuyến tiền liệt và gây viêm nhiễm. Xét nghiệm này giúp xác định nguyên nhân của VTLT có phải đến từ vi khuẩn hay không.

Xoa bóp kích thích tuyến tiền liệt

Xoa bóp tuyến tiền liệt lấy mẫu dịch tiết sử dụng trong việc xác định vi khuẩn gây ra VTLT. Tuy nhiên, việc này không được thực hiện khi bệnh nhân có triệu chứng toàn thân nghiêm trọng hoặc nguy cơ nhiễm trùng máu.

Thăm khám lâm sàng

Thăm khám bệnh nhân có thể giúp xác định các triệu chứng và vùng đau. Tuy nhiên, thăm khám chỉ giúp chẩn đoán VTLT do vi khuẩn cấp tính.

Thăm khám cần được thực hiện nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương hoặc nhiễm trùng. Các triệu chứng tương tự VTLT có thể là kết quả của viêm niệu đạo, áp xe quanh trực tràng, hoặc là nhiễm trùng đường tiết niệu.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu có thể đo mức độ viêm nhiễm (đo lượng C-reactive protein) và kiểm tra các dấu hiệu toàn thân như sốt và ớn lạnh. Điều này có thể hữu ích trong việc xác định tính chất của VTLT.

Xét nghiệm hình ảnh

Trong một số trường hợp có thể cần nội soi bàng quang hoặc siêu âm trực tràng. MRI cũng có thể cần thực hiện để xem xét tình trạng của tuyến tiền liệt và loại trừ các vấn đề khác.

Điều trị viêm tuyến tiền liệt

Điều trị VTLT được chia làm hai loại: điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa.

Điều trị nội khoa VTLT

Trong trường hợp VTLT nhiễm khuẩn, kháng sinh là một phần quan trọng của lộ trình điều trị. Loại kháng sinh cụ thể và thời gian dùng thuốc sẽ phụ thuộc vào kết quả xét nghiệm nước tiểu (được sử dụng để xác định loại vi khuẩn và mức độ nhiễm trùng).

Thuốc giảm viêm không steroid có thể sử dụng để giảm triệu chứng sưng đau tuyến tiền liệt. Một số người có thể được chỉ định sử dụng thuốc giãn cơ để làm giảm tình trạng co thắt cơ tiểu tiện. Ngoài ra phương pháp xoa bóp tiền liệt tuyến cũng có thể áp dụng để loại bỏ nhiễm trùng và tắc nghẽn.

Điều trị ngoại khoa VTLT

Phẫu thuật thường dành cho những trường hợp nghiêm trọng hơn hoặc khi điều trị nội khoa không hiệu quả. Phẫu thuật có thể được thực hiện để cắt bỏ một phần tuyến tiền liệt đã bị viêm nhiễm hoặc phì đại, đặc biệt là khi tình trạng gây tắc nghẽn nghiêm trọng. Trong trường hợp ung thư diễn tiến nặng, bệnh nhân có thể phải cắt bỏ hoàn toàn tuyến tiền liệt. Những biến chứng cần được lưu ý và cân nhắc kỹ càng trước khi thực hiện.

Người bệnh sau phẫu thuật có thể ảnh hưởng các chức năng tiểu tiện và rối loạn cương dương. Thời gian thường từ vài tháng đến 1 năm để trở lại bình thường.

Kiểm soát và phòng ngừa

Kiểm soát và phòng ngừa bệnh tuyến tiền liệt đòi hỏi người bệnh thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống bao gồm chế độ ăn lành mạnh và tập luyện thể dục đều đặn. Người bệnh cần hạn chế các loại thức ăn nhiều dầu mỡ và cản trở chuyển hóa. Việc tránh xa chất kích thích như rượu bia thuốc lá cũng được khuyến nghị. Quan hệ an toàn và điều độ sẽ giúp tuyến tiền liệt hoạt động tốt hơn.

Ngoài các biện pháp mềm, người bệnh VTLT cũng có thể áp dụng thêm trị liệu điện sinh học. Đây là biện pháp hiện đại giúp lưu thông khí huyết và tăng cường sức khỏe sử dụng dòng điện. Dòng điện còn giúp tăng cường chuyển hóa, giảm viêm nhiễm và hỗ trợ đề kháng.

Việc chuẩn bị trước cho mình một thể trạng tốt sẽ giúp bạn hạn chế được các tác nhân gây bệnh. Không chỉ VTLT mà các tật bệnh khác cũng trở nên dễ dàng xâm nhập hơn đối với một cơ thể yếu ớt hay suy yếu miễn dịch và đề kháng.